Η ευκαιρία που γεννά η προοπτική δημοψηφίσματος για τη ΔΕΘ
Κάθε βήμα που γίνεται προς την ενίσχυση της δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο και η ενδυνάμωση του ενεργού ρόλου των πολιτών είναι θετική εξέλιξη. Σε αυτό το πλαίσιο, η καμπάνια συγκέντρωσης υπογραφών που έχει ξεκινήσει με σκοπό να ζητηθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης η διεξαγωγή τοπικού δημοψηφίσματος για το μέλλον της ΔΕΘ στηριζόμενη στο άρθρο 134 του Ν. 4555/2018, αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία, διαφορετική από τις συνηθισμένες διαδικασίες που παρακολουθούμε στην πόλη αυτή, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος αυτής της απαιτητικής προσπάθειας – δεδομένου ότι ο στόχος είναι η συγκέντρωση 25.000 υπογραφών – είναι πολύτιμο να αξιοποιηθεί αυτή η κινητοποίηση για την προώθηση διαλόγου και ενημέρωσης σε διάφορα επίπεδα.
Ένα από τα πρώτα και κρίσιμα βήματα είναι να καλυφθεί το κενό ενημέρωσης και διαφάνειας γύρω από το ζήτημα της ΔΕΘ. Για να συμμετάσχουν οι πολίτες συνειδητά στην καμπάνια και πιθανόν στο δημοψήφισμα, είναι απαραίτητο να κατανοήσουν ποιο είναι το σημερινό σχέδιο ανασυγκρότησης της ΔΕΘ, ποιες χρήσεις γης περιλαμβάνει, το κόστος και τον χρόνο υλοποίησής του, καθώς και εάν υπάρχουν οι απαραίτητες μελέτες (όπως συγκοινωνιακή και περιβαλλοντική) και ποια θα είναι η επιβάρυνση στην καθημερινή ζωή της πόλης κατά την εκτέλεση αυτού του σχεδίου. Το ίδιο ισχύει και για την πρόταση που αφορά το Μητροπολιτικό Πάρκο.
Καθώς προχωράμε, αποδέκτες της προσοχής μας θα πρέπει να είναι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, οι οποίοι συχνά δεν βρίσκονται καν στην Θεσσαλονίκη. Η διεξαγωγή ενός ανοιχτού διαλόγου μεταξύ αυτών των φορέων είναι ένδειξη σεβασμού προς την πόλη και τους κατοίκους της. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν έχει υπάρξει ποτέ ουσιαστική πρωτοβουλία συζήτησης γύρω από αυτό το θέμα. Υπάρχουν πολλές ιδέες και πρακτικές από το εξωτερικό, όπως η απόφαση του δήμου Παρισιού να πεζοδρομήσει και να πρασινίσει επιπλέον 500 δρόμους, η οποία στηρίχθηκε σε σχετικό δημοψήφισμα.
H συζήτηση για τη ΔΕΘ δεν περιορίζεται στην απλή διαχείριση ενός οικοπέδου. Αντίθετα, πρόκειται για ένα καθοριστικό διακύβευμα που θα επηρεάσει το μέλλον της Θεσσαλονίκης. Ο χώρος αυτός έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει την ποιότητα ζωής στην πόλη για πολλές δεκαετίες. Ωστόσο, συχνά οι σχετικές αποφάσεις βασίζονται σε οικονομικούς δείκτες, παραγνωρίζοντας ζητήματα όπως η δημόσια υγεία, η ατμοσφαιρική ρύπανση, και η ψυχική υγεία των νέων και των ηλικιωμένων στην πολύ πυκνοκατοικημένη αυτή πόλη. Το αστικό περιβάλλον αποτελεί ιστορικά πεδίο συγκρούσεων συμφερόντων. Όπως είχε επισημάνει η διάσημη Αμερικανίδα ακτιβίστρια Jane Jacobs, οι πόλεις διαθέτουν τη δυνατότητα να προσφέρουν κάτι για όλους, μόνο εφόσον σχεδιάζονται συμμετοχικά.
Επιπλέον, το τελευταίο που χρειάζεται η Θεσσαλονίκη είναι ένας διχασμός που θα προκύψει από θορυβώδεις και άγονους διαλόγους. Ο δημόσιος διάλογος καταρρέει όταν επαναλαμβάνονται κλισέ και αφοριστικές εκφράσεις που υπογραμμίζουν τον διχασμό. Όσο και αν αυτό μπορεί να είναι βολικό για κάποιους εμπλεκόμενους, είναι η κύρια αιτία αποξένωσης για πολλούς άλλους. Ο δημόσιος χώρος, ως πεδίο κοινής ωφέλειας, είναι ιδανικό θέμα για να εξασκηθούν τα δημοκρατικά αντανακλαστικά στην πόλη. Οι πολίτες, οι αρχές και οι φορείς έχουν την ευθύνη να διασφαλίσουν ότι αυτή η ευκαιρία δεν θα ατονήσει.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 13.04.2025